Lắng nghe thiên nhiên qua những cuốn sách

Thiên nhiên cần chúng ta hơn bao giờ hết và những cuốn sách dưới đây sẽ là sự khởi đầu để ta hiểu hơn về nó. Điều tuyệt vời từ những cuốn sách này đó là chúng không chỉ nhắc nhở ta về con người với tư cách là một loài trên trái đất, ​mà còn về những gì mà chúng ta đang tác động tới thế giới tự nhiên, và tại sao chúng ta cần nó để tồn tại.

1 – OCEAN – Thuyết Minh Trực Quan Nhất Về Đại Dương

Phiên bản cập nhật đầy đủ này gồm những bức ảnh ấn tượng nhất phản ánh tri thức khoa học mới nhất về đại dương. Cuốn sách là một chuyến du ngoạn vượt ngoài trí tưởng tượng xuyên lòng biển và đại dương trên khắp địa cầu. Không gì sánh được bề rộng đại dương, cuốn sách này khám phá mọi ngóc ngách môi trường của cư dân đại dương, từ cua ẩn sĩ đến cá voi lưng gù, từ đáy biển đến sóng thần.

Phần hệ thống hình ảnh xuyên suốt cuốn sách bao gồm các dữ liệu về sinh vật và nơi phân bố của chúng. Phần thuyết minh bản đồ atlat biển và đại dương sử dụng các dữ liệu trích xuất mới nhất từ vệ tinh.

2 – Thảm Họa Khí Hậu

Thảm họa khí hậu: Chúng ta đã có gì và chúng ta phải làm gì để ứng phó? đề cập đến một vấn đề luôn nhức nhối, đó là biến đổi khí hậu.

Cuốn sách này chỉ ra rằng phát thải khí nhà kính chính là nguyên nhân gây ra sự nóng lên toàn cầu, và nếu chúng ta không làm gì, một thảm họa khí hậu sẽ là điều không thể tránh khỏi.

Nội dung thứ hai của cuốn sách là nêu ra phương hướng làm giảm khí thải nhà kính. Cụ thể là áp dụng các biện pháp kỹ thuật để làm giảm lượng phát thải, và thúc đẩy việc đưa các biện pháp này vào thực tiễn bằng cách làm giảm Chi phí Xanh – một thuật ngữ mà tác giả nhắc đến rất nhiều lần trong cuốn sách, nghĩa là chi phí chênh lệch giữa việc sử dụng phương thức cũ (ví dụ như sử dụng ô tô chạy xăng) với phương thức mới (ô tô chạy điện).

Bên cạnh đó tác giả cũng nhắc đến việc thích nghi với biến đổi khi hậu, tuy nhiên ông không đi quá sâu vì cho rằng biện pháp chính vẫn là giảm lượng phát thải khí nhà kính.

Nội dung cuối cùng của cuốn sách là về kế hoạch cụ thể để làm được những điều trên. Trong đó Bill Gates đề cập cụ thể đến vai trò của chính sách, tổ chức và cá nhân trong việc giảm phát thải.

Cuốn sách này hướng đến những người quan tâm đến biến đổi khí hậu, những nhà hoạt động trẻ và những người muốn chung tay vào giải quyết vấn đề này.

Với cuốn sách này, không những họ được truyền nhiệt huyết để giải quyết vấn đề, mà còn có cái nhìn rộng hơn, hiểu được rằng để giải quyết vấn đề khi hậu, chúng ta không thể chỉ dừng lại ở thay đổi nhận thức và hành vi ở mức độ cá nhân, mà còn phải tác động lớn đến khía cạnh kĩ thuật và chính sách.

Đa phần các cuốn sách khác trên thị trường đều tập trung vào thay đổi ý thức và hành vi của cá nhân. Cuốn sách này không phủ nhận điều ấy, nhưng tập trung vào quy mô rộng lớn hơn. Nó nhấn mạnh đến vai trò của chính phủ, các tổ chức tư nhân trong việc tìm kiếm và thúc đẩy các phương pháp về vả kĩ thuật lẫn chính sách.

Đánh giá của chuyên gia, tổ chức uy tín về cuốn sách:

“Cuốn sách này là lời giải thích toàn diện nhất về những động lục đang thúc đẩy chúng ta, những con người đang sống trên một hành tinh đang ấm dần; cách đo lường tác động của vô số nguyên nhân dẫn đến tình trạng kinh hoàng và khôn lường này; và cuối cùng là cách tìm kiếm những phương thức tiếp cận hiệu quả hơn để giải quyết từng nguyên nhân. Cuốn sách này chính là thứ gần nhất với cái có thể được gọi là một bản hướng dẫn cách xử trí với cuộc khủng hoảng về khí hậu.”
– Clinton Leaf, Fortune

“Khía cạnh mới mẻ nhất của cuốn sách này nằm ở sự kết hợp giữa cái nhìn thực tế đến lạnh lùng và sự lạc quan có cơ sở từ số liệu…
Xét cho cùng, cuốn sách này có tác dụng như một phần dẫn nhập về cách tái tổ chức nền kinh tế toàn cầu, nhằm tập trung sự đổi mới vào các vấn đề nguy cấp nhất của thế giới. Nó là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng nếu loài người muốn thực sự nghiêm túc với việc giải quyết vấn đề, chúng ta cần phải làm nhiều hơn nữa để vận dụng một nguồn lực vô tận – đó chính là trí tuệ của chúng ta.”
– The Economist

“Bill Gates có kế hoạch để cứu lấy thế giới… Dù nhận thức được rằng thử thách này khó khăn, và rằng tất cả các mà cách chúng ta sản xuất, nuôi trồng, di chuyển, làm mát và giữ ấm đều cần phải thay đổi từ tận gốc rễ, Bill Gates vẫn lập luận rằng sự biến chuyển toàn diện này là khả thi, trong khi chúng ta vẫn có thể giữ lối sống ở các nước có thu nhập cao và tiếp tục đưa hàng tỉ người thoát khỏi nghèo đói.”
– Greg Williams, Wired

Trích đoạn hay:

“Có hai con số bạn cần biết về biến đổi khí hậu. Con số đầu tiên là 51.000.000.000. Con số còn lại là 0.

51.000.000.000 là số tấn khí thải gây hiệu ứng nhà kính mà thế giới trút vào bầu khí quyển mỗi năm. Mặc dù con số này có thể tăng hoặc giảm một chút qua các năm, nhưng nhìn chung, nó đang tăng lên. Đây là thực trạng hiện nay.

Còn 0 chính là mục tiêu chúng ta cần hướng tới. Để ngăn chặn tình trạng gia tăng nhiệt độ và tránh những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu (những tác động này sẽ thực sự tồi tệ), con người cần ngừng trút thêm khí nhà kính vào bầu khí quyển.

“Chúng ta cần thúc đẩy thay đổi trên quy mô lớn bằng cách sử dụng tất cả các công cụ trong tầm tay, bao gồm các chính sách của chính phủ, công nghệ hiện tại, phát minh mới và khả năng của thị trường tư nhân để tăng khả năng tiếp cận [của giải pháp] đến một số lượng lớn người.”

3 – Đời Sống Bí Ẩn Của Cây

Chúng cảm thấy gì?
Chúng giao tiếp thế nào?
Những phát hiện từ Thế Giới Bí Mật
“Khi bạn biết rằng cây cũng biết đau, cũng có ký ức, và cây ba mẹ sống cùng con cái, thì bạn không còn có thể chặt chúng và phá vỡ cuộc sống của chúng bằng những cỗ máy to lớn nữa”

Được xem là một trong những quyển sách hay nhất về cây cối, Đời sống bí ẩn của cây mở ra một thế giới kỳ diệu về đời sống xã hội phức tạp của những khu rừng ôn đới. Những cái cây giao tiếp với nhau, thể hiện cá tính riêng, hỗ trợ nhau lớn lên, chia sẻ chất dinh dưỡng cho những cá nhân đang chống chọi bệnh tật và thậm chí cảnh báo nhau về những nguy hiểm sắp xảy Không chỉ gây bất ngờ với những thông tin hấp dẫn về các loài cây cối mà lâu nay chúng ta vẫn xem là vô tri vô giác, trong tác phẩm này, Wohlleben còn chia sẻ tình yêu sâu sắc của ông đối với cây và rừng, đồng thời giải thích các tiến trình thú vị của sự sống, cái chết và sự tái sinh mà ông đã quan sát được trong chính khu rừng của mình.

4 – Nghệ Thuật Thất Truyền Về Giao Tiếp Với Thiên Nhiên

Sau những chuyến phiêu lưu khắp thế giới, Tristan Gooley đã phát hiện ra thiên nhiên chính là một vũ trụ chứa đầy những manh mối đang chờ ta khám phá. Trong cuốn sách này, Gooley chia sẻ hơn 850 bí kíp mà ông thu thập được qua hai thập kỷ giúp chúng ta dự báo, truy dấu và thấu hiểu sâu sắc hơn về thế giới xung quanh.

5 – Vòm Rừng

VÒM RỪNG – tiểu thuyết giành giải thưởng danh giá Pulitzer 2019 của Richard Powers là một câu chuyện phi thường, đáng kinh ngạc, đưa người đọc từ một New York xa xưa, đi khắp Bắc Mỹ, qua bán đảo Đông Dương đến thung lũng Silicon giữa thế kỷ 21, để kể về mối quan hệ gắn kết kì diệu giữa con người và thiên nhiên hùng vĩ.

Từ ký ức ngàn xưa, con người và cây cối đã có những mối liên kết hết sức đặc biệt. Song song với thế giới loài người, có một thế giới vô hình nhưng rất sống động của cây cối đang tồn tại, và chỉ những ai thực sự lắng nghe mới có thể chạm tay vào thế giới ấy. Bắt đầu khi gốc rễ sâu trong lòng đất, đến thân, ngọn và trở lại hạt giống, cây cối như một triết gia ẩn thân, chứa đầy điều kỳ diệu, những bài học mà con người qua bao thế hệ chưa chắc đã hiểu hết được.

Nhưng con người đã làm gì với ngôi nhà của tổ tiên? Những cây xanh bị đốn ngã theo nhiều thập kỷ, những thảm xanh lục bát ngát đang dần biến mất.

9 người Mỹ với những trải nghiệm đời sống độc đáo khác nhau, đã có mối gắn kết từ tận sâu bên trong với từng loại cây riêng. Như gia đình Hoels với nhiều đời thế hệ sống cùng cây hạt dẻ, một trong vài cây hiếm hoi trên khắp nước Mỹ chống chọi được bệnh đốm cam, căn bệnh đã khiến hơn bốn tỷ cây hạt dẻ diệt vọng. Hay bi kịch của người cha Mimi Ma, người trồng cây dâu tằm để vinh danh gia tộc sau khi ông trốn thoát khỏi Trung Quốc, cuối cùng đã tử tự khi cây dâu tằm mục ruỗng…
Bằng tình yêu với thiên nhiên, cây cối, những con người đó với những cách khác nhau, gắn kết lại cùng nhau trong một sứ mệnh lớn lao, bảo vệ thiên nhiên, chống nạn phá rừng, cứu lấy sự sống còn của cây, trước khi những cây cổ thụ hàng triệu năm cuối cùng ngã xuống.

VÒM RỪNG là “một bản trường ca cuồng nộ, hùng tráng dành cho sự kỳ vĩ của Mẹ Thiên Nhiên” (Dan Cryer), “cuốn tiểu thuyết hay nhất viết về cây cối, và thực sự, là một trong những cuốn tiểu thuyết tuyệt đỉnh nhất” (Ann Patchett).Một cuốn sách sẽ khiến bạn ngỡ ngàng, xúc động, đau nhói, gào thét, tuyệt vọng và cũng hy vọng.

VÒM RỪNG cũng đã lọt vào danh sách chung khảo rút gọn của giải thưởng Man Booker, được bình chọn là một trong những cuốn sách hay nhất năm 2018 của các báo lớn ở Mỹ như New York Times, Washington Post và nhiều báo khác.

6 – Khi Loài Cá Biến Mất

Một thế giới không còn cá thì sẽ như thế nào?

Hầu hết những câu chuyện xoay quanh việc Trái Đất bị hủy diệt thường có nguyên nhân đến từ âm mưu độc ác của một kẻ phản diện nào đó, nhưng cuốn sách cực kì đáng đọc này lại kể một câu chuyện về “Trái Đất đang và sẽ bị phá hủy như thế nào bởi chính những con người lương thiện đang gặp thất bại trong việc giải quyết một vấn đề sống còn, chỉ đơn giản vì mọi tính toán của họ đều sai lầm.”

Tất nhiên điều đó vẫn chưa xảy ra, nhưng nó cũng sẽ đến sớm, chỉ trong vòng 50 năm nữa, tất cả các loài cá sẽ bị tuyệt chủng nếu con người không thay đổi hành vi. Và khi đó, sự hủy diệt của loài người sẽ diễn ra gần như lập tức, chứ không cần chờ đến khoảng 5 tỉ năm nữa khi Mặt trời nổ tung.

Hãy cùng nhau thay đổi mọi thứ trước khi quá muộn.

Cuốn sách vẽ ra bức tranh những gì thực sự xảy ra trong lòng đại dương một cách dễ hiểu nhất, thu hút nhất. Không chỉ khám phá một trong những loài đa dạng nhất hành tinh, Mark Kurlansky còn mang đến những câu chuyện thú vị về đại dương và lịch sử ngành ngư nghiệp, mối quan hệ giữa con người với đại dương,…

Mark Kurlansky là một ngư dân/người nghiên cứu khoa học. Ông là tác giả viết về đại dương hay nhất với hàng loạt các đầu sách best seller như Cá tuyết (Cod), Muối (Salt), Con hàu lớn (The Big Oyster),… Khi loài cá biến mất là một cuốn sách được khuyên đọc trong rất nhiều trường học tại Mỹ.

7 – Thế Giới Khi Loài Người Biến Mất

Loài người có vị trí như thế nào trong tiến trình hoạt động vĩ đại của hành tinh? Câu trả lời là khá quan trọng, nhưng chắc chắn không phải là yếu tố quyết định sống còn. Những dấu vết, cổ vật hóa thạch từng tồn tại chứng tỏ chúng ta cũng chỉ là một dạng sống tham gia vào hoạt cảnh vĩ đại này.

Trong cuốn sách “The world without us” tạm dịch là “Khởi nguyên lại thế giới”, Alan Weisman đưa ra cách tiếp cận hoàn toàn mang tính bản nguyên cho các câu hỏi về sự tác động của loài người lên hành tinh trái đất. Dưới góc nhìn của những chuyên gia trong các lĩnh vực: khoa học khí quyển, bảo tồn nghệ thuật, động vật học, hóa dầu, vật lý thiên văn, lãnh tụ tôn giáo (từ giáo sĩ Do Thái tới các đức Đạt Lai Lạt Ma), cổ sinh vật học … Weisman đã vẽ nên bức tranh hành tinh trái đất có thể sẽ như thế nào nếu không có chúng ta.

Để cảm nhận thế giới sẽ như thế nào nếu không có chúng ta, trước tiên chúng ta phải xem lại thế giới trước khi có loài người. Chúng ta không phải là những nhà du hành vượt thời gian, và những dấu vết hóa thạch chỉ là những mẫu vật rời rạc. Thậm chí nếu vết tích đó có hoàn chỉnh thì cũng sẽ không phản chiếu chính xác quá khứ. Tuy nhiên, do con người đã làm một vài điều không thể thay đổi, nên những gì còn lại khi chúng ta biến mất sẽ không thể giống hệt như khi chúng ta chưa từng xuất hiện lần đầu. Nhưng nó cũng không thể quá khác biệt.

Trước đây thiên nhiên đã từng trải qua nhiều mất mát tồi tệ, và cũng đã chữa lành những vết thương. Thậm chí đến ngày nay, ở một vài nơi trên trái đất chúng ta vẫn có thể tận hưởng ký ức sống động về một Vườn địa đàng trước khi chúng ta xuất hiện. Chắc chắn chúng đang mời gọi chúng ta suy nghĩ về viễn cảnh thiên nhiên sẽ hưng thịnh như thế nào nếu giả thiết này xảy ra. Khi nhân loại cáo chung, liệu hành tinh này có suy tàn hơn vì thiếu vắng những đóng góp của chúng ta?

Nhưng vì chúng ta đang tưởng tượng, tại sao chúng ta lại không mơ về cách thức tự nhiên sẽ phát triển không dựa trên sự diệt vong của chúng ta? Xét cho cùng, chúng ta cũng chỉ là động vật có vú. Mọi dạng sống đều tham gia vào hoạt cảnh lịch sử vĩ đại này.

Cuốn sách “Khởi nguyên lại thế giới” đã được dịch ra hơn 30 ngôn ngữ khác nhau và được tạp chí Time và tuần báo Entertainment bình chọn là cuốn sách viễn tưởng hay nhất năm 2007. Nhận xét về cuốn sách, báo Boston Globe viết: “Cuốn sách của sự cảnh tỉnh. Lời than thê thiết của tự nhiên về nạn phá rừng, ô nhiễm và thay đổi khí hậu …”

8 – Chuyện Kể Về Con Người Và Muông Thú

Mối quan hệ giữa con người và muông thú từ lâu đã có sự gắn bó và tác động qua lại với nhau. Câu chuyện về sự gắn bó ấy đã được những người đam mê khám phá thiên nhiên qua các thế kỷ tìm tòi, thuật lại và rồi kết thành những quy luật ứng xử với tự nhiên.

Để có được những câu chuyện ấy, họ đã phải dành cả cuộc đời để nghiên cứu, có nhiều phát minh của họ không được người cùng thời công nhận, thậm chí có người còn bị án oan và khi nằm xuống vẫn mang theo nỗi uất ức.

Nhưng ngày nay, nhân loại đã ghi tên họ trên bảng vàng lịch sử nghiên cứu thế giới tự nhiên. Hầu hết những câu chuyện mà họ khám phá thiên nhiên kỳ thú đã được chọn lọc và kể lại trong cuốn sách Chuyện kể về con người và muông thú.

Cuốn sách đã vượt qua khỏi lối hành văn khoa học thông thường và đem lại cho độc giả những câu chuyện nhẹ nhàng, thú vị những đầy ý nghĩa về con người và thiên nhiên.